خطر استفاده از ماسک بهداشتی در هنگام ورزش

کارشناسان بهداشت و درمان برای پیشگیری از ویروس کرونا توصیه می‌کنند در کنار رعایت مسائل بهداشتی ، ماسک بزنیم ،  بنابراین هنگام ورزش در فضای باز و جایی‌ که افراد دیگر هم حضور دارند ، مجبور به استفاده از ماسک هستیم .

اما ماسک استنشاق مقدار هوای مورد نیاز را برای انجام ورزش‌های سنگین ،‌ دشوار می سازد . می‌دانیم که پوشیدن یک ماسک جراحی مقاومت در برابر جریان هوا را افزایش می‌دهد ٬ ورزش کردن نیز باعث می شود که تنفس سریعتر و شدیدتر شود ٬ بنابراین پوشیدن ماسک در طول ورزش ممانعت بیشتری در برابر جریان هوا ایجاد می‌کند .

از سوی دیگر انجام ورزش‌های سطح متوسط تا شدید با استفاده از ماسک دشوارتر می شود . در حالی که با داشتن ماسک به صورت به راحتی می‌توان راه رفت به نظر می رسد که این چالش در هنگام انجام ورزش های سنگین (مثل راگبی یا فوتبال) که ورزشکار به میزان حدود ۴۰ تا ۱۰۰ لیتر در دقیقه به هوا نیاز دارد ، بیشتر است . 

ورزش شدید همراه با ماسک خطرناک است و بنا به گفته کارشناسان سازمان جهانی بهداشت نباید هنگام انجام دادن فعالیت‌های فیزیکی شدید ماسک به صورت داشت .

دلایل استفاده نکردن از ماسک بهداشتی در هنگام ورزش شدید عبارتند از :

۱ - هنگام ورزش مقدار تنفس سریعتر و سخت از زمان استراحت است و استفاده از ماسک به ویژه ماسکهای جراحی جلوی جریان هوا و رسیدن اکسیژن کافی به بدن را میگیرد ، بنابراین تنفسمان با مشکل مواجه خواهد شد،با وجود ماسک حتی ورزش ملایم هم سخت و مشکل میشود .

۲ - هنگام ورزش عضلاتمان اسید لاکتیک تولید میکنند ، سپس این اسید لاکتیک به دی اکسید کربن تبدیل شده و از بدن خارج میشود اما وقتی دی اکسید کربن دوباره به ماسک برمیگردد ما آن را دوباره اسنشاق میکنیم و در نتیجه منجر به کاهش عملکرد و بالا رفتن سرعت تنفس میشود .

۳ - هنگام ورزش تعریق بدن بیشتر می شود و این تعریق موجب مرطوب شدن ماسک می شود که در این حالت هم تنفس سخت تر می شود و هم رطوبت به رشد میکروارگانیسم های مضر کمک میکند و طبق تحقیقات انجام شده ، ماسک مرطوب نمی تواند جلوی عبور ویروس کرونا را بگیرد.

آیا ورزش کردن با ماسک در دوران کرونا بی‌خطر است ؟

یک محقق دانشگاه «هرتفوردشایر» در انگلیس این موضوع را روی خود بررسی کرد . وی با سرعت ۱۰ کیلومتر در ساعت برای سه دقیقه روی تردمیل می دوید تا شدت و مدت زمان شمشیر بازی را منعکس کند .

وی این کار را با کیت کامل شمشیربازی با پوشیدن ماسک پارچه ای در زیر ماسک شمشیر بازی و یک بار بدون پوشیدن ماسک پارچه ای در زیر ماسک شمشیر بازی انجام داد . وی یک آنالایزر قابل حمل گاز استفاده کرد و آن را برای اندازه گیری غلظت گازهای دم و بازدم ، تطابق داد .

غلظت اکسیژن در اتمسفر حدود ۲۱ درصد در سطح دریا است . این آزمایش نشان داد که در زمان دویدن روی تردمیل در حالی که تنها ماسک شمشیربازی بر صورت است ، غلظت اکسیژن حدود ۱۹.۵ درصد است که با میزان اکسیژن موجود در اتفاع ۶۰۰ متری بالای سطح دریا برابر است .

اما زمانی که در زیر ماسک شمشیربازی یک ماسک پارچه ای پوشیده می شود ، سطح اکسیژن به حدود ۱۷ درصد کاهش می‌یابد که این میزان اکسیژن با ورزش کردن در ارتفاع هزار و ۵۰۰ متری برابر است . کاهش بیشتر غلظت اکسیژن با ورزش طولانی تر یا سخت‌تر تأثیر زیادی بر واکنش‌های فیزیولوژیکی ورزش می گذارد و باعث بروز علائم مرتبط با بیماری ارتفاع مانند سرگیجه یا سردرد می‌شود .

از سوی دیگر میزان دی اکسیدکربن موجود در هنگام ورزش تنها با ماسک شمشیربازی ، زیر یک درصد است . اما با استفاده از ماسک پارچه ای این میزان به ۳٪ افزایش یافت . این در حالی است که آژانس دولتی مسئول تنظیم و اجرای ایمنی محل کار انگلیس- توصیه می کند که کارمندان نباید بیش از ۱۵ دقیقه در معرض ۱.۵٪ دی اکسید کربن قرار داشته باشند .

پوشیدن ماسک شمشیر بازی از سال ۱۸۹۶ بخشی از قوانین بازی‌های المپیک بوده است و از این نظر این ورزش منحصر به فرد است ٬ بنابراین قبل از هر توصیه ای که در زمینه پوشیدن یک ماسک پارچه ای در زیر ماسک شمشیر بازی انجام شود ، نتایج این مطالعه در مورد تاثیر پوشیدن ماسک صورت با سایر ورزش های پر فشار نیز هماهنگی دارد.

در تحقیق دیگری یکی از محققان دانشگاه هرتفورد شایر در تازه‌ترین تحقیقات خود مدعی شد استفاده از ماسک هنگام ورزش می‌تواند احتمال مرگ را در افراد افزایش دهد . بر اساس اظهارات این محقق هنگامی که ورزش سنگین می‌کنیم ، ماهیچه‌های ما اسید لاکتیک تولید می‌کنند که این باعث احساس سوزش شده و سپس به دی اکسید کربن تبدیل و بازدم می‌شود .

 اما اگر دی اکسید کربن توسط ماسک به دام بیفتد چه اتفاقی می‌افتد ؟

با حرکت از ورزش متوسط تا سنگین ممکن است در تنفس دوباره ، دی اکسید کربن وارد بدن شود که این امر می‌تواند باعث کاهش عملکرد شناختی و تنفس شود .

به گفته او همچنین ممکن است در هوای بازیافت شده اکسیژن کمتری وجود داشته باشد یعنی مشابه حالتی که در ارتفاعات تجربه می‌کنیم ٬ بنابراین مهم است که درک بیشتری از محدودیت‌های ورزش سنگین با ماسک صورت داشته باشیم .

برای دستیابی به نتیجه دقیق‌تر یکی از متخصصان اقدام به ورزش با تردمیل در دو حالت با ماسک و بدون ماسک کرد . در جریان این آزمایش او دریافت در شرایطی که با ماسک ورزش کرده ۱۷ درصد با کاهش اکسیژن مواجه بوده است . هر چه با ورزش طولانی‌تر یا سخت‌تر غلظت اکسیژن بیشتر کاهش یابد ، تأثیر آن بر پاسخ‌های فیزیولوژیکی بیشتر شده و باعث ایجاد علائم بیماری مانند سرگیجه یا سردرد می‌شود .

پوشیدن ماسک هنگام ورزش ، باعث کمبود اکسیژن می‌شود

ماسک‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند . یکی ماسک‌های جراحی است به رنگ‌های آبی یا سفید با سه یا پنج لایه تولید می‌شوند و تا حد زیادی برای مقابله با کرونا موثر هستند. دسته دوم ماسک‌های N95 هستند که تا ۸۵ درصد مقابل آلودگی ایستادگی کنند. ماسک‌های N99 هم تا ۹۹ درصد مقابل آلودگی‌ها موثر است .

مردم برای کارهای عادی روزانه حتما از ماسک استفاده کنند اما برای ورزش کردن شرایط کاملا متفاوت است زیرا هنگام ورزش میزان تنفس ما به شدت بالا می‌رود و چون حالت رطوبتی ایجاد می‌شود ، بدن به اکسیژن بیشتر نیاز دارد.

زمانی که رطوبت ایجاد شود ، ماسک‌های جراحی کیفیت خود را از دست می‌دهند . این اتفاق برای سایر ماسک‌ها هم ممکن است رخ دهد .

استفاده از ماسک در زمان ورزش ، مقابل حجم هوایی را که انسان به آن نیاز دارد می‌گیرد و در نتیجه آن میزان اکسیژنی که به بدن می‌رسد با کمبود روبرو می‌شود. این موضوع می‌تواند ضربان قلب را بالا ببرد و فشار خون را افزایش دهد و همچنین باعث تنگی نفس و کاهش اکسیژن بافت‌ها هم می‌شود.

استفاده از ماسک در ورزش برای افرادی که مشکلات ریوی ، قلبی و بیماری‌های زمینه‌ای دارند بسیار خطرناک است . اگر در محلی ورزش می‌کنید که هوای آزاد وجود دارد و جمعیت آنجا کم است و فاصله‌ها حفظ می‌شود به هیچ وجه از ماسک استفاده نکنید.

در پیاده‌روی عادی می‌توان از ماسک جراحی استفاده کرد .

نوع دیگری از ماسک ها با نام ماسک تمرینی (Training Mask) می باشد که مخصوص ورزشکاران حرفه ای است .

لازم به ذکر هست که استفاده از ماسک های مخصوص تمرین (Training Mask) ٬  کاربرد متفاوتی با ماسک های بهداشتی دارد و ورزشکاران حرفه ای از این دسته از ماسک های ورزشی در قسمتی از برنامه های تمرینی خود به منظور افزایش " آستانه بی هوازی " و تقویت عضلات تنفسی استفاده می کنند .  ماسک های تمرینی به دلیل ساختار متفاوتی که دارند ٬  قابلیت جلوگیری از انتقال ویروس را ندارند .

در دوران کرونا به جای ورزش‌های گروهی ، انفرادی ورزش کنید

ورزشکاران باید در محیط امن و با فاصله مجاز ورزش کنند. اگر در فضای بسته ورزش می‌شود باید تهویه مناسب وجود داشته باشد. برای ورزش همگانی هم باید فضاهای خلوت را انتخاب کنید.

هرقدر فضا شلوغ‌تر باشد، ورزش خطرناک‌تر است. در ورزش همگانی باید از ورزش‌هایی که خیلی اجتماعی است دوری و به جای آن در ساعت های خلوت و به صورت انفرادی ورزش کنید.