از اول هفته بعد پیاده روی را آغاز خواهم کرد ، من واقعا دوست دارم ورزش کنم اما کلاس ورزشی خوبی پیدا نمی کنم
بسیاری از ما با گفتن این سخنان و امروز و فردا کردن ، ورزش کردن را به تعویق می اندازیم اما دیر یا زود بی تحرکی برای ما مشکل ساز خواهد شد . حتی اگر هیچ عامل خطرزای دیگری در ما وجود نداشته باشد ، بی تحرکی به میزان بسیار زیادی نه تنها احتمال ابتلای به سرطان را در ما افزایش خواهد داد بلکه این موضوع در دیگر بیماری ها همچون بیماری های قلبی عروقی ، فشار خون بالا ، دیابت و اضافه وزن نیز صادق است .
بی تحرکی نتیجه ای جز نیاز بیشتر به دارو ، بستری در بیمارستان و البته ملاقات بیشتر با پزشک نخواهد داشت . با وجود تمامی خطراتی که بیان شد، بیشتر مردم کشورمان کمتر از میزان مورد نیاز ورزش می کنند . با توجه به آمار منتشر شده ، ۳۵ درصد افراد ۱۵ - ۶۴ ساله کشور در اوقات فراغت خویش به هیچ وجه فعالیت فیزیکی انجام نمی دهند .
خوشبختانه ، تحقیقات نشان داده است که سی دقیقه فعالیت ورزشی متوسط (طوری که تنفس و ضربان قلب افزایش یابد اما بتوانید با همراه خود صحبت کنید) ۷ روز هفته در بیشتر روز های هفته و ترجیحا می تواند باعث حفظ سلامتی بدن وکاهش خطر ابتلای به سرطان شود . در عین حال تحرک متناسب با شرایط و وضعیت بیماران در بهبود وضعیت روحی و افزایش مقاومت بدنی این بیماران مؤثر است همچنین به افزایش طول عمر این بیماران کمک خواهد کرد .
شواهدی که ارتباط فعالیت بدنی بالاتر و کاهش خطر سرطان را نشان می دهد ، عمدتاً از مطالعات مشاهده ای به دست می آیند . اگرچه مطالعات مشاهده ای نمی توانند رابطه علیت را ثابت کنند ، اما هنگامی که مطالعات در جمعیت های مختلف نتایج مشابهی داشته باشد و مکانیسم احتمالی برای رابطه علیت وجود داشته باشد ، این روابط علیتی معنادار می شوند .
شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد سطح بالاتر فعالیت بدنی با کاهش خطر ابتلا به چندین نوع سرطان ارتباط دارد :
سرطان مثانه : طبق مطالعات صورت گرفته مشخص شد که خطر ابتلا به سرطان مثانه در افراد با بالاترین سطح فعالیت بدنی تفریحی یا شغلی ۱۵٪ کمتر از افراد با کمترین سطح بود . تجزیه و تحلیل نتایج بیش از ۱ میلیون نفر نشان داد که فعالیت بدنی در اوقات فراغت با ۱۳ درصد کاهش خطر ابتلا به سرطان مثانه در ارتباط است .
سرطان پستان : بسیاری از مطالعات نشان داده اند که زنانی که داری فعالیت بدنی هستند در مقایسه با زنان غیرفعال کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند . طبق مطالعات صورت گرفته در سال ۲۰۱۶ مشخص شد در زنانی که از لحاظ جسمی بسیار فعال بودند ۱۲-۲۱٪ خطر ابتلا به سرطان پستان نسبت به کسانی که فعالیت بدنی چندانی نداشتند ، کاهش یافت . فعالیت بدنی با کاهش مشابه خطر ابتلا به سرطان پستان در زنان قبل از یائسگی و یا بعد از یائسگی همراه بوده است . زنانی که فعالیت بدنی خود را بعد از یائسگی افزایش می دهند ، ممکن است در مقایسه با زنانی که این کار را نمی کنند، کمتر در معرض خطر سرطان پستان باشند .
سرطان روده بزرگ : در یک مطالعه صورت گرفته در سال ۲۰۱۶ بر روی ۱۲۶ نفر، افرادی که بیشترین میزان فعالیت بدنی را داشتند ، ۱۹ درصد کمتر از کسانی که کمترین فعالیت جسمی را داشتند ، در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار گرفتند .
سرطان اندومتر : مطالعات متعددی ، ارتباط بین فعالیت بدنی و خطر ابتلا به سرطان آندومتر (سرطان پوشش داخلی رحم) را تأیید کردند . در یک مطالعه مشخص شد، زنان با تحرک زیاد ۲۰٪ کمتر از زنان با فعالیت بدنی کم در معرض خطر ابتلا به سرطان آندومتر قرار می گیرند . برخی شواهد نشان می دهد که ارتباط بین فعالیت بدنی و خطر ابتلا به سرطان آندومتر غیر مستقیم است ، از این رو فعالیت بدنی باید چاقی که یکی از عوامل خطر برای سرطان آندومتر است را کاهش دهد تا فواید آن مشاهده شود .
سرطان مری : طبق مطالعات صورت گرفته در سال ۲۰۱۴ مشخص شد ، افرادی که بیشترین فعالیت جسمی را داشتند، ۲۱٪ کمتر از کسانی که فعالیت بدنی انجام نمی دادند به سرطان مری مبتلا شدند .
سرطان کلیه : طبق مطالعات صورت گرفته، افرادی که از نظر جسمی بیشترین فعالیت را داشتند در مقایسه با افرادی که کمترین فعالیت را داشتند ، ۱۲٪ کمتر به سرطان کلیه مبتلا شدند. در یک تجزیه و تحلیل نتایج بیش از 1 میلیون نفر مشخص شد که فعالیت بدنی در اوقات فراغت با ۲۳٪ کاهش خطر ابتلا به سرطان کلیه ارتباط دارد .
سرطان معده : طبق مطالعات صورت گرفته در سال ۲۰۱۶ مشخص شد، افرادی که از نظر جسمی بیشترین فعالیت را داشتند ، ۱۹٪ کمتر از کسانی که کمترین فعالیت را داشتند به سرطان معده مبتلا شدند .
برخی شواهد نشان می دهد که فعالیت بدنی با کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه در ارتباط است . با این حال ، ممکن است تفاوت در سیگار کشیدن ، به جای فعالیت بدنی، از مواردی باشد که ارتباط فعالیت بدنی را با کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه توضیح می دهد . طبق مطالعات صورت گرفته در سال ۲۰۱۶ مشخص شد، فعالیت بدنی با کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه در بین افراد سیگاری سابق و فعلی ارتباط داشت اما با خطر سرطان ریه در میان افراد غیر سیگاری ارتباطی نداشت .
برای چندین سرطان دیگر، شواهد محدودتری در مورد ارتباط آن ها با فعالیت بدنی وجود دارد که شامل سرطان های خاص خون و همچنین سرطان های لوزالمعده ، پروستات ، تخمدان ها ، تیروئید ، کبد و راست روده است .
ورزش و سرطان روده بزرگ
انجام حرکات ورزشی باعث کاهش چربی بدن می شود و بنابراین تأثیر مفیدی بر خطر ابتلا به سرطان کولورکتال دارد . احتمالاً این امر از طریق کاهش مقاومت به انسولین و التهاب می باشد که هر دو به پیشرفت مرتبط هستند . اما مشخص نیست که آیا فعالیت بدنی که با کاهش وزن یا حفظ وزن سالم همراه نیست، تأثیر قابل توجهی در این مسیر دارد یا خیر .
مکانیسم های دیگری که فعالیت بدنی ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهد شامل تحریک هضم و کاهش زمان ترانزیت از طریق روده است. اگرچه داده های قوی برای پشتیبانی از این مکانیسم در انسان محدود است .
ورزش و سرطان پستان پس از یائسگی
فعالیت بدنی بر طیف متنوعی از مسیرهای متابولیک ، هورمونی و ایمونولوژیک تأثیر می گذارد . انجام حرکات ورزشی منظم باعث کاهش چربی بدن می شود و بنابراین می تواند از طریق کاهش سطح استروژن در گردش ، مقاومت به انسولین و التهاب ، که همه با رشد سرطان پستان بعد از یائسگی مرتبط هستند ، تأثیر مفیدی بر خطر سرطان پستان داشته باشد . البته در این مورد هم مشخص نیست که آیا فعالیت بدنی که همراه با کاهش وزن نیست ، تأثیر قابل توجهی در این مسیرها دارد یا خیر .
فعالیتهای ورزشی و سرطان
سلولهای سفید خون بیشترین نقش را در پیدایش و گسترش سرطان ایفا میکنند.اعضای این گروه در پاسخ به انواع عفونتها و بیماریها به سرعت افزایش مییابند و در پاسخ به بیماریهایی مانند بیماریهای خود ایمن مثل ایدز و سرطان دچار کاهش میشوند . تحقیقات نشان داده است که فعالیت ورزشی سبب افزایش تمام زیر گونههای این گروه مانند : نوتروفیلها ، لنفوسیتها ، منوسیتها و... میشود . همچنین فعالیت ورزشی قدرت انفجاری و عملکرد اجزای این گروه را افزایش میدهند .
یکی از عواملی که سبب افت عملکرد ایمنی میشود و در بیماران سرطانی بعلت شرایط خاص بیماری گسترش مییابد استرس میباشد . استرس چه به علت شرایط فیزیکی و روحی به دلیل افزایش هورمون استرسی کورتیزول میباشد که عملکرد سلولهای ایمنی را از بین میبرد و سبب سرکوب آنها میشود . اجرای فعالیت ورزشی منظم و پیوسته میزان این هورمون را متعادل میسازد و از عملکردهای منفی آن پیشگیری میکند .
یکی از مهمترین مواردی که بیماران مبتلا به سرطان مخصوصا سرطان خون با آن مواجه هستند خستگی است .علت خستگی یا مرکزی است یا محیطی یعنی یا پیام عصبی به کندی جابجا میشود یا عضلات و سلولهای خونی دچار ضعف عملکرد میشوند . فعالیت ورزشی با افزایش جریان خون به وسیله افزایش قدرت قلب توان هوازی رو بالا میبرد وجریان خونرسانی بهتر میشود و از طرف دیگر همان طور که ذکر شد گلبول سازی افزایش مییابد و موجب کاهش خستگی میشود . از علل خستگی ضعف عضلانی است که فعالیت ورزشی با افزایش قدرت عضلات از این پیامد جلوگیری میکند .
بیماران سرطانی باید دورههای شیمی درمانی را طی کنند که تمام این دورهها سبب عوارض جانبی و ناخواسته میشود فعالیت ورزشی آن عوارض ناخواسته را ضعیف و حذف میکند . بیماران سرطانی با توجه به نوع داروی دریافتی دچار اضافه وزن میشوند و ترکیب بدنی آنها به هم میخورد و خود این چاقی سبب پیدایش بیماریهای گوناگونی شده و روند سرطان را تسریع میکند .
مثل هورمون لپتین که عامل اصلی افزایش و توسعه سرطان است . ولی فعالیت ورزشی سبب کاهش چاقی و سرکوب این هورمون میشوند و هورمون ضد سرطان ادیپونکتین را آزاد میکند که در پیشگیری از سرطان و درمان آن نقش دارد .
اکثر بیماران سرطانی بخاطر عوارض اشعه درمانی پوستشان تخریب میشود که باز یکی از بیخطرترین راهها به علت افزایش ملاتونین بعنوان شفاف سازنده پوست در فعالیت ورزشی است . فعالیت ورزشی با افزایش جذب ویتامین D و کلسیم و افزایش میزان کلسیم برتراکم سازی استخوان ایفای نقش میکند .
فعالیت منظم با تحریک استخوان در اثر برخورد با زمین میزان استحکام آنها را افزایش میدهد و از پیدایش پوکی استخوان که از علل شایع سرطان خون است وهمچنین ایجاد درد استخوانی که از علائم این سرطان است جلوگیری میکند. اجرای فعالیت منظم سبب افزایش بافت همبند و کلاژن سازی پیوسته میشود که این حالت بافت همبند را محکم تر میسازد و نفوذ پذیری آن را کم میکند در نتیجه از پیدایش خونریزیهای زیاد پیشگیری بعمل میآورد . از دلایل عمده خونریزی کمبود فاکتورهای انعقاد خون است که فعالیت ورزشی، میزان و تعداد و قدرت این فاکتورها مخصوصا پلاکتها را افزایش میدهد در نتیجه از خونروی زائد پیشگیری بعمل میآورد .
در گروهی از سرطانهای خونی بعد از دورهای افراد مبتلا به سرطان کاهش اشتها پیدا میکنند و بدن ضعیف میشود علت این امر اختلال درهورمونهای اشتها در هیپوتالاموس است . فعالیت ورزشی با اثر بر مرکز سیری و گرسنگی هورمونهای نظیر گرلین راتنظیم میکند و شخص پس از مدتی به دریافت مناسب غذا میپردازد و از ضعیف تر شدن پیشگیری میشود .
نقش ورزش در پیشگیری از سرطان
تحقیقات گسترده نشان داده است که به کمک ورزش می توان احتمال بروز سرطان را به شدت کاهش داد و در صورت ابتلا ، شانس بروزمجدد را کاست . به علاوه ورزش طول عمر بیماران مبتلا به سرطان را افزایش می دهد . بیش از نیمی از سرطان ها قابل درمان هستند . امروزه مهمترین روش مبارزه با سرطان اصلاح سبک زندگی و سالم زیستن می باشدکه ورزش کردن دراین میان نقش انکارناپذیری دارد . طبق نتایج ، ورزش نکردن با افزایش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان و مرگ ناشی از این بیماری مرتبط است . هر میزان ورزش و فعالیت بدنی منظم و هفتگی می تواند به کاهش ریسک سرطان تخمدان و افزایش مدت زنده ماندن بعد از این بیماری کمک کند ، درحالیکه عدم ورزش منظم در دوره بزرگسالی با افزایش ریسک ابتلا به این سرطان و مرگ از آن ناشی مرتبط است . نتیجه کمتحرکی و بیتحرکی ، چاقی و افزایش وزن ، بیماریهای قلبی عروقی ، دیابت ، چربی و فشارخون ، بیماریهای استخوانی و مفصلی و نیز سرطان است . اضافه وزن و چاقی با مقاومت به انسولین و افزایش سطح انسولین خون در ارتباط است و افزایش سطح انسولین خون میتواند زمینهساز رشد و تکثیر سلولهای سرطانی شود و از سوی دیگر انواعی از مواد شیمیایی و هورمونها در بافت چربی انباشته شده و در بدن افراد چاق آزاد می شوند که باعث رشد و تکثیر سلولها سرطانی میشوند .
ورزش به طرق زیر در پیشگیری از سرطان موثر است :
۱ - یکی از مهمترین نقش های سیستم دفاعی بدن انسان تعیین عوامل مهاجم و جلوگیری از فعالیت آنهاست . از دیگر نقش های مهم آن کشف و از بین بردن سلولهای سرطانی است . محققین به این نتیجه رسیدند که ورزش با بالا بردن سطح فعالیت سیستم ایمنی بدن در پیشگیری و درمان سرطان بسیار موثر خواهد بود .
۲ - ورزش منظم می تواند با کاهش چربی بدن و چاقی ، در احتمال خطر بروز سرطان تاثیر بگذارد . چاقی عاملی خطرزا برای بروز سرطانهای خاص مثل سرطان رحم ، سینه و روده بزرگ هستند . فعالیت بدنی منظم بطور مستقیم یا غیر مستقیم در تنظیم سطح هورمون های بدن موثر است و با کاهش هورمون هایی که شانس ابتلا به سرطان را بالا می برند ، در پیشگیری از آن تاثیرمی گذارند .
۳ - افراد ورزشکار کمتر دچار یبوست می شوند . فعالیت فیزیکی با کاهش زمان توقف مواد سمی در روده ها از خطر سرطان روده بزرگ می کاهد . تحقیقات نشان داده که افراد ورزشکار ۴۰ – ۳۰ درصدشانس کمتری برای ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند .
۴ - ورزش با کاهش مواد شیمیایی التهاب زا در بدن نظیر پروستاگلاندین ها باعث بالا بردن سطح سلامتی و کاهش شانس سرطان می شود .
۵ - ورزش با ایجاد تعادل در مصرف انرژی بدن می تواند از ابتلا و یا پیشرفت سرطان پروستات در مردان جلوگیری کند .
۶ - ورزش با تغییرات در وزن بدن و سوخت و ساز می تواند در ابتلا به سرطان ریه بخصوص در مردان کمک کننده باشد .
ورزش برای بهبود سرطان ریه
دکتر جای کیم رییس جراحیهای صدری در شهر امید -یک موسسه ملی سرطان که به عنوان مرکز جامع سرطان در کالیفرنیا جنوبی ساخته شده است - بیان میکند که «بسیاری از افراد مبتلا به سرطان ریه بر این باورند که باید “استراحت کنند”.»
بدن در دوران بهبودی نیاز به استراحت دارد ، اما نیازمند فعالیتهای سالم نیز میباشد . در این خصوص در سال ۲۰۲۰ مقالهی انتقادیای در کتابخانهی سرطانشناسی مجازی به نام آنکولوژیست منتشر شد . این مقاله بر این موضوع تاکید داشت که ورزش باید بخشی اصلی در درمان سرطان ریه باشد ، چرا که بهطور چشمگیری مقاومت در برابر بیماری ، طول عمر و کیفیت زندگی را بهبود میبخشد .
افراد شاید در زمان سرطان ریه و طی درمانهای آن احساس کنند که ورزش برای آنها مضر است -بجز در مواردی که ورزش بهطور کلی غیرممکن است . دکتر جای کیم رییس جراحیهای صدری در شهر امید -یک موسسه ملی سرطان که به عنوان مرکز جامع سرطان در کالیفرنیا جنوبی ساخته شده است- بیان میکند که «بسیاری از افراد مبتلا به سرطان ریه بر این باورند که باید “استراحت کنند”.»
بدن در دوران بهبودی نیاز به استراحت دارد، اما نیازمند فعالیتهای سالم نیز میباشد . در این خصوص در سال ۲۰۲۰ مقالهی انتقادیای در کتابخانهی سرطانشناسی مجازی به نام آنکولوژیست منتشر شد . این مقاله بر این موضوع تاکید داشت که ورزش باید بخشی اصلی در درمان سرطان ریه باشد، چرا که بهطور چشمگیری مقاومت در برابر بیماری، طول عمر و کیفیت زندگی را بهبود میبخشد .
نتیجه گیری
تمرینات فیزیکی امکان وقوع سرطان را کاهش می دهد، احتمال بازگشت آن را کم می کند و عمر طولانیتر و باکیفیت رابرای بیماران با بیماریهای گسترش یافته تامین می کند . علاوه بر این ، ورزش براساس بافت شناسی سرطان درهمه مراحل رشد تومور مانع رشد آن میشود .
گر چه نظرات متفاوتی در مورد زمان و شدت ورزش برای پیشگیری از ابتلا و پیشرفت سرطان وجود دارد اما بطور کلی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه ورزش روزانه از نوع متوسط لازم است تا بتوان بطور موثر ازابتلا به سرطان هایی نظیر روده بزرگ پیشگیری کرد .
راهپیمایی های تند ، دویدن یا دوچرخه سواری ورزش های مناسبی است که می توان از آن استفاده کرد . البته انجام کارهای روزانه نظیر خرید ، سرکار رفتن و ... بدون استفاده از خودرو نیز می تواند نوعی ورزش محسوب شود . یکی از نکات مهم ، منظم و مداوم بودن این فعالیت هاست . بایستی ورزش جزئی از برنامه روزانه زندگی مان شود .
فعالیتهای بدنی موجب کاهش استرس میشوند زیرا از یک طرف سبب تخلیه انرژی شده و اجازه میدهند که بدن از انجام آنها به ثبات برسد و از طرف دیگر امکان تمرکز را به فرد میبخشد و به او آرامش میدهند و به هر حال باعث کاهش فشارهای روانی میشوند . تغییرات هورمونی در هر بیماری و با افزایش سن میزان آمادگی و تعداد اعضای فعال سیستم ایمنی مخصوصا گلبولهای قرمز شروع به کاهش میکند .
یکی از بهترین توصیهها بمنظور افزایش اجزای این سیستم اجرای فعالیتهای ورزشی منظم و پیوسته است که سبب میشود سلولهای خون ساز شروع به افزایش کنند . در پاسخ به اینگونه فعالیتهای منظم تعداد گلبولهای قرمز طبق مکانیسم کاهش اکسیژن افزایش مییابند . سلولهای قرمز به کمبود اکسیژن حساس هستند و بلافاصله واکنش نشان میدهند و شروع به افزایش میکنند .
حتی فعالیت بدنی کم بهتر از هیچگونه فعالیتی است. هر روز که فعالیت بدنی بیشتری دارید به کاهش خطر سرطان بیشتر کمک کرده اید .